تجوید وعلوم قرآن: سورت هاى مکى ومدنى

سورت هاى مکى ومدنى
سورت هاى مکى

سورت هایى است که قبل از هجرت به آن حصرت صلى الله علیه وسلم نازل شده و یا به عبارت دیگر سوره هایی است که در مکه ویا قریه هاى مجاور مکه نازل شده ویا به تعبیر دیگر عبارت از سورره هایى است که در آن هاخطا ب ًبه اهل مکه صورت گرفته باشد مانند خطاب به اهل مکه صورت گرفته باشد((یاآیها الناس)) واما سوره هاى مدنى سوره هاى است که بعد از هجرت بآنحضرت صلى الله علیه وسلم نازل شده باشد ویا به عبارت دیگر سوره هائى که در مدینه منوره ویا قریه هایى مجاور مدینه منوره نازل شده باشد ویا عبارت ازسوره هاى است که در آنها خطاب به اهل مدینه صورت گرفته باشدمانند((یا آیها الذین امنوا))علماء جهت شناخت آیات مکى ومدنى دو روش اساسى رابیان نموده اند:
1:- روش سماعى نقلى:
وآن عبارت است از اینکه صحابه ‌ء از اصحاب که نزول وحى را مشاهده نموده است وتا که از اصحاب کیفیت و مواقع نزول وحى را شنیده است روایت و بیان نماید. به طور مثال حضرت عبدالله پسر عباس رضى الله عنهما میگوید: سورهء انعام همه ء آن به مکه نازل شده است به استثناى سه آیه ء مبارکه وقل تعالوا اتل ما حرم ربکم ...آیه هاى 151- 153 سوره انعام که در مدینه منوره نازل شده است.
2:- روش قیاسى اجتهادى :
وآن عبارت از خصوصیات است که هر یک از سوره هاى مکى و مدنى میداشته باشند.

الف:خصوصیات و ممیزات سوره هاى مکى:
1:- هر سوره که در آن آیه سجده باشد.
2:- هر سوره که در آن لفظ ( کلا ) آمده باشد . وتکرار لفظ ( کلا ) در سوره هاى نصف اخیر قرآن مجید به کثرت دیده میشود.
3:- هر سوره ایکه خطاب آن (( یا اَیها الناس )) باشد وخطابات ( یا ایهاالذین آمنوا ) در آن ذکر نگردد وبه جز سوره ء حج در اوا خر آن ( یا اَیهاالذین امنوا ارکعو ...) آمده است با آنهم مکى است.
4:- هر سوره ایکه در آن قصه هاى انبیاء علیه السلام وامم گذشته ذکر شده باشد به استثناى سوره ء بقره که مدنى است وقصه موسى علیه السلام وغیره در آن ذکر گردیده است .
5:- هر سوره که در آن قصه آدم و ابلیس ذکر شده باشد به جزء سوره بقره ء که در آن قصه آدم و ابلیس آمده است با اینهم مدنى است.
6:- هر سوره ایکه در اوایل آن حروف مقطعات قرآنى آمده باشد ماتتد : آلم –آلمرا-حم) وغیره به جز سورهء بقره وآل عمران که به حروف مقطعات قرآنى شده با اینهم مدنى است.
7:- هرسوره ایکه داراى ایه هاى مو جز و مختصروفواصل کوتاه پاشد.
8:- سوره هاى مکى فالب آنها درمورد توحیدویگانگى خداوند وعبادت ذات یگانه ءاوتعالى واثبات رسالت پیامبر اسلام حضرت محمد صلى الله علیه وسلم واثبات بعث بعد الموت وذکر قیامت ودوزخ وعذاب آن وبهشت ونعیم آن ومجادله بامشر کان به براهین وادله نقلى وعقلى وذکر جرا یم مشرکان مانند :خون ریزى قتل وغارت- خوردن اموال یتیمان به ظلم-زنده بگور کردن دخترها ودیگر اخلاق سیهء و رذیلهء مشرکان میباشد وچون میشود آنرا مرحلهء تهداب گذارى نام گذاشت وترکیزوتاکید بیشتر وحى روى ترسیخ مسایل اعتقادى وجگوانب سه گانه آن مثل توحید رسالت ومعاد بوده است.
وآن عبارت از خصوصیات است که هر یک از سوره هاى مکى و مدنى میداشته باشند.

 ب: خصوصیات و ممیزات سوره هاى مدنی
1:-هر سوره ایکه در آن فرضى از فرایض وباحکمى از احکام ذکرگردد.
2:- هرسوره ایکه در آن از منافقات بحث بعمل آید ازاستشناى سورهء عنکبوت که در آن ازبحث ازمنافقان بعمل آمده با اینهم مکى است.
3:- هر سوره ایکه در آن مجادله با اهل کتاب (یهودونصراى)صورت بگیرد.
4:- هر سوره ایکه داراى آیه ها وفواصل طولانى باشد.
5:- سوره هاءیکه در آن ازعبادات،معاملات،حدود، مسایل خانواده، میراث، جهاد،روابط اجتماعى وعلایق بین الدول ازنگاه صلح وجنگ وغیره بحث بمیان آید.
6:- سورهاءیکه درآنها اهل کتاب(یهود ونصراى)مورد خطاب قرار گیرند و از ایشان دعوت به اسلام بمیان آید وازمخالفت هاءیکه به انبیاء خود نموده اند وازتحریف وتغیریکه به کتاب هاى خود آورده اند ذکر صورت بگیرد.
7:- سوره هاءیکه حالات جسمى وروانى منافقان رابیان نموده ونقاب ازچهرهء کشیف آنها بدراشته سلوک ورویه بد شانرا کشف وتوضیح مى نماید تا مسلمانان منافقان را شناخته به هیئت و منظر ظاهرى و شیرین زبانیها و سخنان ماثر وجذاب منافقان فریب نخورند .